Taklit ve korsan ürünler günümüzde piyasada oldukça fazla olmaktadır. Bu ürünler yasal olmayan şekilde taklit ediliyor, marka ve tasarım hakları ihlal ediliyor. Marka hak sahibinin yetkilerine tecavüz oluşturulması sebebiyle cezayı gerektiren taklit markalı mallara, ithalat ve ihracat sırasında hak sahibinin talebi üzerine, gümrük idareleri tarafından ihtiyati tedbir niteliğinde el konulabilir. Markaların korunmasına ilişkin ana düzenlemede de marka sahibinin izni olmadan bir malın ithal veya ihracı marka hakkına tecavüz olarak değerlendirilmiştir. Hak sahiplerinin fikri ve sınai hakların korunması amacıyla gerekli tedbirler için gümrük idarelerine başvurmaları gerekmektedir. Bu tedbirlerden birisi de gümrük idareleri tarafından taklit malların alıkonulmasıdır.
Fikri ve Sınai Hakların Gümrüklerde Korunması : Gümrükte el koyma Gümrük Kanunu madde 57 ve Gümrük Yönetmeliği madde 101 ve devamında düzenlenmiş fikri ve sınai hakların tümünü kapsayan bir koruma tedbiridir.
Gümrük Yönetmeliği Madde 101 uyarınca tedbir, Türkiye Gümrük Bölgesi’nde taşıt değiştiren eşya da dahil olmak üzere, gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma konu, fikri ve sınai hakları ihlal ettiğinden şüphe edilen veya bu hakları ihlal eder nitelikteki eşyaları kapsamaktadır. Bu tedbirin kapsamına ithalat, ihracat ve Yargıtay İçtihatı uyarınca transit geçişler girmektedir.
Gümrük idaresi, herhangi bir mahkeme kararına, yargısal işleme gerek kalmadan ve en önemlisi hiç vakit kaybetmeden, fikri ve sınai hakları ihlal ettiğinden şüphe edilen veya bu hakları ihlal eder nitelikteki eşyaları durdurarak hak sahibini gerekli yargısal işlemleri yapması için haberdar eder.
Gümrük idareleri tarafından taklit edilen ve korsan eşyalara el konulabilmesi için hak sahibinin gümrük idaresine başvurması gerekmektedir. Fikri ve sınai hakları ihlal eder nitelikteki eşyanın alıkonulması için başvuru, başvuru formu ile elektronik olarak gümrük idaresine yapılır. Başvurularda, söz konusu eşyanın gümrük idaresince tanınmasına imkan verecek şekilde; a) eşyanın tam ve ayrıntılı teknik takımı b)hak sahibince sahteciliğin tür ve şekline ilişkin olarak verilebilecek her türlü bilgi, hak sahibince belirlenen irtibat sağlayacak kişinin isim ve adres bilgisi, bulunması zorunludur. Ayrıca başvuru sahibinin söz konusu eşya ile ilgili olarak hak sahibi olduğunu ve hakkın Türkiye’de tescil edildiğini kanıtlayan bir belgenin de eklenmesi gerekir.
Hak sahibinin başvurusu üzerine, fikri ve sınai hakları ihlal eder nitelikteki eşya mevcut olması halinde gümrük idaresi eşyanın gümrük işlemlerini durdurur veya eşyayı alıkoyar. Bu işlemi takip eden ilk iş günü içinde hak sahibine bildirimde bulunulur ve hak sahibi mal çabuk bozulacak cinsten işe 3 iş gününde, diğer hallerde ise 10 iş günü içinde görevli ve yetkili mahkemeye gerekli başvuru yapılana kadar saklar. Hak sahibi tarafından herhangi bir başvuru yapılmamış olsa bile, idare tarafından gümrükten geçen malların taklit olduğuna dair açık delillerin varlığı halinde hak sahibinin geçerli bir başvuruda bulunabilmesi için 3 iş günü süresince mallara kendi inisiyatifiyle el koyabilmektedir.
Kısaca özetlemek gerekirse; gümrük işlemleri durdurulan veya alıkonulan eşyaya ilişkin olarak hak sahibinin başvuru tarihinden itibaren on iş günü içinde, yetkili mahkemede dava açması ve ihtiyati tedbir kararı alması veya yetkili mahkeme dışında bir mahkemeden ihtiyati tedbir kararı alması ve ihtiyati tedbir kararının alındığı tarihten itibaren on gün içinde yetkili mahkemede dava açması ve bu durumu gösterir bir belgenin gümrük idaresine ibrazı gerekir. Aksi takdirde eşya sahibinin işlemlerine devam edilecektir. Resmen alıkonulan mallar açısından süreler, hak sahibinin idareye başvurmasından itibaren başlayacaktır. Bozulabilir mallarda belirtilen süre üç iş günüdür ve bu süre uzatılamaz. Çabuk bozulabilecek nitelikteki mallar hariç olmak üzere, süreler haklı sebebin varlığı halinde uzayabilmektedir.
Fikri ve sınai hakları ihlal ettiği şüphesiyle gümrük işlemleri durdurulan veya alıkonulan eşya, risk ve mali yükümlülükleri hak sahibine ait olmak üzere gümrük gözetimi altında depolanır. Fikri ve sınai hakları ihlal ettiği gerekçesiyle işlemleri durdurulan veya alıkonulan eşyanın, a) Türkiye Gümrük Bölgesine girişine, b) Serbest dolaşıma girişine, c) Türkiye Gümrük Bölgesini terk etmesine, ç) İhracına, d) Yeniden ihracına, e) Şartlı muafiyet düzenlemesine tabi tutulmasına, f) Serbest bölgeye konulmasına, izin verilmez.
Yetkili mahkemenin söz konusu eşyanın sahte veya korsan olduğuna karar verdiği hallerde ise, aşağıda belirtilen şekilde işlem yapılır. a) Eşyanın imhasına karar verildiği takdirde, masraflar eşya sahibine ait olmak üzere eşya tasfiye hükümlerine göre imha edilir. b) Eşyanın niteliklerinin değiştirilmesinden sonra eşya sahibine teslimine karar verilmesi halinde, eşyanın nitelikleri hiçbir şekilde ilk haline gelemeyecek şekilde değiştirilir. Marka ve etiketlerinin sökülmesi eşyanın niteliklerinin değişmesi için yeterli kabul edilmez. Bu işlemlere ilişkin masraflar eşya sahibi tarafından karşılanır. Eşyaya ilişkin, niteliklerinin değiştirilmesinden önce bir gümrük beyannamesi verilmiş olması halinde, söz konusu beyanname iptal edilir. Eşyanın nitelikleri değiştirilmeksizin yeniden ihraç edilmesi şeklindeki talepler reddedilir. c) Sahte veya korsan eşyanın müsaderesine karar verilmesi halinde, eşyanın tasfiye hükümlerine tabi tutulmasından önce (b) bendinde belirtildiği şekilde nitelikleri değiştirilir. Fikri ve sınai hakların gümrüklerde korunması yukarıda izah ettiğimiz şekilde ilerlemektedir.
Daha fazla detay almak için bizi Instagram üzerinden takip edebilirsiniz veya Ece Patent sayfamızı ziyaret edebilirsiniz.